Wierden

Een wierde is een door de mens opgeworpen heuvel om zich voldoende te beschermen tegen de zee, met als doel er te kunnen blijven wonen en werken. Permanente vestiging op een wierde maakte ontsluiting, ontginning en bewerking van het omringende natte en vruchtbare kwelderlandschap mogelijk. De wierden en -dorpen liggen als hoger gelegen en verdichte groene 'eilanden' in de grootschalige open ruimte.

Wierden zijn cultuurhistorische en archeologisch van grote waarde. Ze zijn een belangrijk onderwerp in de ontstaans- en ontginningswijze van Waddenkust en Wierdenland.

Indicatoren Wierden

Wat zien we?
Op de kaart zijn de wierden en de status er van in 2020 te zien. Ze zijn aangegeven met blauwe en oranje stippen. De oranje stippen geven de locaties aan waar sprake is van aantasting aan de wierde.

Te zien is dat verspreid over de hele provincie sprake is van bodemverstoring op en bij de wierden. Het gaat om totaal 2,3% oppervlakte van de gemonitorde wierden. De meest voorkomende typen van bodemverstoringen zijn demping van een sloot of vijver, egalisatie van de bodem, ophoging of afgraving ten behoeve van perceelverbetering.

Binnen de bebouwde kom is er vaker sprake van aantasting aan wierden dan buiten de bebouwde kom. In het buitengebied is aantasting vaak het geval op of in de buurt van het perceel van een agrarisch bedrijf. Bijna 50% van de verstoringen van wierden heeft te maken met perceelverbetering. Dit kan zowel egalisatie als ophoging betekenen. Vaak is dit, in het buitengebied, ten behoeve van agrarische activiteiten. De redenen voor bodemverstoring zijn te vinden onder het derde tabblad 'reden'.

Wat monitoren we?

We monitoren de bodemverstoring van reliëf bij wierden en de reden van deze bodemverstoring. Door de hoogtekaart van 2009 (AHN 2) en 2019 (AHN 3) naast elkaar te leggen, is te zien waar bodemverstoring is opgetreden.

Wat zegt dit ons?

Er is regelmatig sprake van aantasting van wierden, ondanks dat ze beschermd zijn in de provinciale verordening.

Achtergrond

De provincie Groningen heeft de bescherming van wierden geborgd in de Provinciale Omgevingsvisie en Provinciale Omgevingsverordening. De wierden zijn onderdeel van de kernkarakteristieken van de provincie. Deze kernkarakteristieken bestaan uit belevingswaarden en natuurlijke, cultuurhistorische en aardkundige landschapselementen. De waarde van deze kernkarakteristieken betreft niet alleen de objecten zelf, maar vooral ook de context waarin deze objecten zich bevinden.

Na voltooiing van de eerste dijken is ongeveer 60% van de wierden in Groningen tussen 1850 en 1943 geheel of gedeeltelijk afgegraven om de vruchtbare aarde te verkopen.