Lucht

Luchtkwaliteit is bepalend voor het functioneren van water, bodem, mens, dier en plant. De stoffen die worden uitgestoten naar de lucht beïnvloeden niet alleen het milieu, maar ook de gezondheid en ecologische waarden. Daarom is het belangrijk om de uitstoot van luchtverontreinigende stoffen zoveel mogelijk te reduceren. Op deze manier versterken we de veerkracht van het milieu en verminderen we de kwetsbaarheid voor klimaatverandering.

De belangrijkste bronnen van luchtverontreiniging in de provincie zijn wegverkeer, industrie, intensieve veehouderij, energiecentrales en houtstook door particuliere huishoudens.

De provincie Groningen volgt de lijn van het landelijke luchtbeleid. Dat richt zich voornamelijk op bronmaatregelen in de verschillende sectoren die tot doel hebben de effecten van luchtverontreiniging op de gezondheid van inwoners te beperken. Als kan worden voorkomen dat stoffen in de atmosfeer terecht komen dan kunnen ze geen risico vormen in de lucht, water of bodem.

Indicatoren

Uitstoot industriele bedrijven

De uitstoot van bedrijven vormt belangrijke informatie over de welke bijdrage deze levert aan de algemene luchtkwaliteit in Groningen.

Bekijk

Bevolkingsgewogen concentraties

De bevolkingsgewogen concentraties stikstofdioxiden en fijnstof zijn de belangrijkste indicatoren voor de luchtkwaliteit en worden gemonitord door het Nationaal Samenwerkingsprogramma Lucht (NSL).

Bekijk

Detector voor het meten van luchtkwaliteit

Landelijk luchtmeetnet

Het landelijk meetnet geeft continu inzicht in de luchtkwaliteit in Groningen op basis van metingen in Nederland en Europa. Het is geen beleidsindicator, maar biedt wel beleidsinformatie.

Bekijk

Achtergrond

Rol provincie

We hebben verschillende rollen als het gaat over luchtkwaliteit. We zijn bevoegd gezag bij bedrijven die vallen onder de Richtlijn Industriële Emissies (voorheen de Integrated Pollution Prevention and Control -richtlijn (IPPC-richtlijn)) en onder het Brzo. Het VTH-instrument is zeer belangrijk als het gaat om emissies naar de lucht bij bedrijven. Tot de invoering van de Omgevingswet hebben we in het kader van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) een wettelijke plicht in het delen van onze gegevens over de uitstoot van wegverkeer op provinciale wegen met het RIVM. Deze gegevens vormen een belangrijke informatiebron om de impact van stikstofdioxide en fijnstof in heel
Nederland in kaart te brengen Het RIVM werkt in opdracht van het ministerie van IenW aan een opvolger van het NSL: het Centraal Instrument Monitoring Luchtkwaliteit (CIMLK). Het CIMLK wordt in januari 2023 in gebruik genomen voor de monitoring van luchtkwaliteit. Vanaf 2023 zullen wij onze gegevens over de uitstoot van verkeer op provinciale wegen aanleveren ten behoeve van dit nieuwe instrument.

Ook vanuit het Schone Lucht Akkoord (SLA) hebben we de plicht om gegevens aan te leveren met betrekking tot de monitoring van gezondheidswinst door emissiereductie bij binnenlandse bronnen. Daarnaast hebben we vanuit het SLA een faciliterende en stimulerende rol als het gaat om de gezamenlijke opgave met gemeenten en andere partners in onze provincie. We delen kennis, monitoren luchtkwaliteit en adviseren over beleid dat bijdraagt aan het verbeteren van de luchtkwaliteit. Daarbij vertalen we de doelen en ambities uit het SLA door naar eigen beleid op het gebied van gezondheid, industrie, landbouw, inkoop en mobiliteit. We hebben een regisserende rol als het gaat om luchtkwaliteit in onze provincie bij lokale bronnen. Het adviseren bij bestemmingsplannen en het toetsen en adviseren bij andere initiatieven waarbij luchtkwaliteit een rol speelt, zoals bij grote infrastructurele projecten valt hier ook onder. Tenslotte hebben we de taak om de bevolking te informeren bij het optreden van matige of (zeer) ernstige smog en in uitzonderlijke gevallen een regisserende rol bij het nemen van maatregelen bij het optreden van zeer ernstige smog.¹

Doelstellingen

We willen een goede luchtkwaliteit in onze provincie en proberen ervoor te zorgen dat er geen onacceptabele effecten optreden voor mens en natuur. Hierbij staat het realiseren van gezondheidswinst voor onze inwoners centraal. Het is daarom ook onze ambitie om samen met onze partners de luchtkwaliteit in Nederland permanent te verbeteren. Dat doen we door toe te werken naar substantiële reductie van de gezondheidsschade door luchtverontreiniging in 2030. Omdat we op veel plekken de concentraties die horen bij het meest ambitieuze tussendoel (genaamd IT4) van de WHO voor fijnstof en stikstofdioxide al gehaald hebben, richten we ons erop om de concentraties zoveel mogelijk de WHO-advieswaarden te laten benaderen.

We hebben ons met deelname aan het SLA geconformeerd aan de volgende doelstellingen en ambities uit het Akkoord:

Het doel om landelijk in 2030 gemiddeld minimaal 50% gezondheidswinst ten opzichte van 2016 te behalen voor de negatieve gezondheidseffecten afkomstig van binnenlandse bronnen;
Het streven naar een permanente verbetering van de luchtkwaliteit om gezondheidswinst voor iedereen in Nederland te realiseren waarbij wordt toegewerkt naar de advieswaarden van de WHO voor stikstofdioxide en fijn stof in 2030;
Het onderschrijven van de ambitie om in de sectoren (weg)verkeer, inclusief mobiele werktuigen, landbouw, scheepvaart, industrie en huishoudens een dalende trend in te zetten van emissies van stikstofdioxide en fijn stof naar de lucht;
Erkennen dat éénieder verantwoordelijk is voor de eigen bijdrage aan de doelstelling en dat partijen gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het uitvoeren van het Akkoord.

We streven ernaar zoveel mogelijk de nieuwe WHO-advieswaarden te benaderen voor fijnstof en stikstofdioxide, binnen de kaders van het Schone Lucht Akkoord.
We monitoren het volgende:

de jaargemiddelde concentraties stikstofdioxide (NO2) en fijnstof (PM10 en PM2,5) in Groningen.

Ontwikkelingen

Europa zet met nieuw beleid in op het aanscherpen van de luchtkwaliteitseisen en het vergroten van de sturingsmogelijkheden van regionale en lokale overheden. Naast CO2-emissie reductie, staan de Zero Pollution Ambition en de Strategie Duurzame Chemische Stoffen centraal in het verbeteren van de luchtkwaliteit en het realiseren van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)-advieswaarden en om andere doelen zoals het verbeteren van de biodiversiteit en duurzame ontwikkeling dichterbij te brengen. De nadruk ligt daarbij op bronbeleid.

^{1 Groningen beschikt over een draaiboek smog. Hierin staat wat er moet gebeuren als zich in de provincie smog voordoet, hoe daarover informatie wordt verstrekt, op welke wijze voorlichting en gedragsadvisering aan de bevolking verloopt en wie eventueel tijdelijke maatregelen treft. Tevens vraagt de smogregeling per provincie nadere concretisering om in situaties van smog snel en adequaat te kunnen handelen.}