Home / Landschapsmonitor / Verkaveling / Karakteristieke sloten
Een sloot is een door de mens gegraven waterloop die permanent of periodiek water bevat. Karakteristieke sloten maken veelal onderdeel uit van een groter waterbeheersysteem en hebben als oorspronkelijke functie het ontwateren van de aangrenzende (agrarische) gronden. Een karakteristieke sloot kent als lijnvormig element een hoge landschappelijke waarde omdat het de ontginnings- en gebruiksgeschiedenis van het landschap en de lokale waterhuishouding laat zien.
In de provincie Groningen zijn in vijf gebieden de karakteristieke sloten in kaart gebracht om te monitoren. Dit zijn Middag-Humsterland, het Reitdiepgebied, Middelstum en omgeving, de Fivelboezem, langs de Waddenkust en in de regio Appingedam-Delfzijl. Zie voor een uitgebreide landschapsbiografie en de gebiedsbeschrijvingen van deze gebieden de Kwaliteitsgids Groningen.
Wat monitoren we?
We monitoren de situatie van de karakteristieke sloten door het vergelijken van luchtfoto's uit verschillende periodes. Daarnaast vergelijken we de bij de provincie bekende slootdempingen met deze luchtfoto's, de BGT (Basisregistratie Grootschalige Topografie) en Google Streetview. Monitoring van de verkavelingsstructuren vindt plaats door luchtfoto’s met een 4-jaarlijkse interval te vergelijken waardoor wijzigingen in het profiel en het beloop te zien zijn.
Wat zegt dit ons?
In het wierden- en dijkenlandschap is een tendens te zien in de afname aan lengte van karakteristieke sloten. Voor de meeste gebieden geldt dat het aantal dempingen in de periode 2015-2020 is gestegen ten opzichte van de periode 2013 en 2015. Een uitzondering wordt gemaakt voor Middag-Humsterland: hier zijn wel sloten gedempt maar de toename van het aantal gedempte sloten is gelijk aan de periode daarvoor. Dit komt mede door het convenant Middag-Humsterland (1998), een overeenkomst tussen gemeente, provincie en grondeigenaren in het gebied om de belangrijkste sloten en watergangen, die samen het zogenaamde ‘casco’ vormen, te behouden. Dit blijkt voor deze ‘cascosloten’ effectief: sinds 2009 is hun lengte vrijwel niet veranderd.
De slootdempingen in de vijf gebieden worden vergeleken met slootdempingen binnen de controlevakken van het meetnet landschap. Deze controlevakken liggen verspreid over de provincie, buiten de landschappelijk waardevolle gebieden. In deze controlegebieden is de aantasting van de sloten significant groter dan die van de karakteristieke sloten in Middag-Humsterland.
Achtergrond
Vanuit het convenant Middag-Humsterland (1998), heeft de provincie Groningen de bescherming van karakteristieke sloten geborgd in de Provinciale Omgevingsvisie en Provinciale Omgevingsverordening. Water, wegen en verkaveling zijn samen als een van zeven kernkarakteristieken in de Provinciale Omgevingsvisie aangewezen. De kernkarakteristieken bestaan uit belevingswaarden en natuurlijke, cultuurhistorische en aardkundige landschapselementen. De waarde van deze kernkarakteristieken betreft niet alleen de objecten en structuren zelf, maar vooral ook om de context waarin deze zich bevinden.
Voor het Nationale Landschap Middag-Humsterland heeft de provincie extra wijzigingsbevoegdheid voor een aantal karakteristieke sloten, dat vanuit de Provinciale Omgevingsverordening voorziet in regels voor het verleggen en dempen van de karakteristieke sloten in dit gebied. Bij de regulier aangewezen karakteristieke sloten is het verleggen en dempen verboden.
Heb je vragen naar aanleiding van de Staat van Groningen of weet je nog een monitor die in de Staat van Groningen opgenomen zou kunnen worden neem dan contact met ons op via: