Kanalen en wijken

Kanalen en wijken werden voornamelijk in de natte veengebieden van de provincie aangelegd om water af te voeren, turf te winnen en de gronden tot agrarisch gebruik om te zetten. Daarnaast werden ze gebruikt om mensen, vee en goederen te vervoeren. Wijken zijn als afwateringsstructuur veelal haaks gegraven op de hoofdstructuur; de kanalen. Een aantal waardevolle kanalen en wijken en de daarmee samenhangende elementen zoals sluizen (verlaten) en bruggen is landschappelijk en cultuurhistorisch waardevol.

Kanalen en wijken hebben hoge ecologische waarden; zo is het struweel langs de oevers belangrijk voor akkervogels en in het water komen bijzondere soorten voor zoals het Krabbescheer plantje en de Groene Glazenmaker (libel).

Indicatoren Kanalen en wijken

Wat zien we?
De waardevolle kanalen en wijken van de provincie Groningen zijn karakteristiek voor de Veenkoloniën, het zuidelijk deel van het Westerkwartier en enkele kleine gebieden in Westerwolde en zijn veelal aangelegd in het kader van veenontginning en turfwinning. In de Kwaliteitsgids Groningen is meer informatie te vinden over de veenontginning- en watergeschiedenis en bijhorende ruimtelijke en landschappelijke kwaliteiten.

Wat monitoren we?

We monitoren de staat van kanalen en wijken in afgebakende gebieden in de Veenkoloniën, het zuidelijk deel van het Westerkwartier en in enkele kleine gebieden in Westerwolde. Door te kijken naar een luchtfoto uit 2016 en uit 2020 en deze naast het bronbestand van de kanalen en wijken uit 2013 te leggen, is bepaald welke wijzigingen er zijn opgetreden. De dempingen van de kanalen en wijken wordt vergeleken met dempingen binnen de controlevakken van het meetnet landschap, net zoals bij de karakteristieke sloten is gedaan. In de verschillende gebieden is op deze wijze te zien hoeveel en welke kanalen en wijken zijn verland of gedempt.

Wat zegt dit ons?

In de veenkoloniale gebieden is de lengte aan kanalen en wijken tussen 2013 en 2020 veranderd. Van de verdwenen kanalen en wijken zijn de meeste gedempt; een minderheid is verland. Tussen 2016 en 2020 is in de controlegebieden de lengte van bestaande kanalen echter weer iets toegenomen, mogelijk door de actieve inzet van de provincie op de landschappelijke waarde van kanalen en wijken.

Achtergrond

De provincie Groningen heeft de bescherming van (veenkoloniale) kanalen en wijken geborgd in de Provinciale Omgevingsvisie en Provinciale Omgevingsverordening. Water, wegen en verkaveling zijn samen als een van zeven kernkarakteristieken in de Provinciale Omgevingsvisie aangewezen. De kernkarakteristieken bestaan uit belevingswaarden en natuurlijke, cultuurhistorische en aardkundige landschapselementen. De waarde van deze kernkarakteristieken betreft niet alleen de objecten en structuren zelf, maar vooral ook de context waarin deze zich bevinden.