Home / Milieumonitor / Milieumonitor provincie Groningen / Duisternis / Dark Sky Park Lauwersmeer
In Nederland hebben we veel te maken met lichtvervuiling door kunstlicht. Daardoor zijn écht donkere plekken een zeldzaamheid.
Het Nationaal Park Lauwersmeer is na de Boschplaat op Terschelling het tweede gebied in Nederland dat zich Dark Sky Park mag noemen. Dit houdt in dat het Lauwersmeergebied zeer donker is. We willen dit behouden en monitoren de duisternis op deze plek dagelijks.
In bovenstaande grafiek zie je de hoeveelheid gemeten licht na zonsondergang in het Lauwersmeergebied. De jaarlijkse metingen zijn onderverdeeld in drie verschillende percentielen namelijk 10-, 50- en 90 percentiel. Hoe hoger de waardes, hoe donkerder het is. Als referentiekader zijn de natuurlijke waarde (22,0) en de waarde van de randstad (18,0) aangegeven.
De meest belangrijke conclusie op dit moment is dat er sprake lijkt te zijn van een kleine toename van de hoeveelheid licht in de omgeving ten opzichte van 2020. De oorzaak hiervan is (nog) niet bekend. Het is denkbaar dat de covid-19 pandemie een positief effect heeft gehad op de hoeveelheid duisternis (2020 overduidelijk meer dan 2019). Ook is er in 2022 nabij het Lauwersmeergebied een tijdelijke COA-opvang geopend waarbij het terrein behoorlijk fel werd verlicht. Dit heeft mogelijk een negatief effect gehad op de duisternis in het gebied. De opvang is inmiddels weer gesloten.
Zo kunnen verschillende gebeurtenissen en ontwikkelingen de oorzaak van zijn meer of juist minder duisternis in het gebied. In 2023 en 2024 moet blijken of de huidige trend doorzet en proberen we meer inzicht te krijgen in de oorzaken hiervan.
In het Lauwersmeergebied wordt vanaf de sterrenwacht in de aanwezige hoeveelheid licht gemeten. De meetapparatuur legt dit dagelijks vast. De metingen zijn gefilterd op geschiktheid en uitgedrukt in magnitude per vierkante boogseconde (mag/bs2). Dit is een maat voor de lichtsterkte voor een bepaalde oppervlakte, namelijk luminantie. Een hogere waarde betekent meer duisternis.
De waarden zijn in verschillende percentielen weergegeven. De 10 percentiel-waarden laten de grenswaarde zien van 10 % van de meetresultaten met de laagste waarde. In 2020 is 10 % van de gemeten waardes 21,43 mag/bs2 of hoger. De 50 percentiel-waarden laten de grenswaarde zien van 50 % van de meetresultaten met de laagste waarde. Voor de 90 precentiel-waarden geldt een grenswaarde van 90 % van de meetresultaten met de laagste waarde.
Om de status Dark Sky Park te krijgen moeten een gebied en de betrokken organisaties aan verschillende vereisten voldoen. Allereerst is het nodig dat er een bepaalde mate van duisternis aanwezig is binnen het gebied. Dit wordt gemonitord met specifieke apparatuur die inzicht geeft in hoe donker het er is. Jaarlijks wordt aan de hand van de verkregen data een rapportage opgemaakt. De uitkomsten hiervan worden samen met o.a. informatie over de getroffen maatregelen binnen het gebied gebundeld tot één rapport. Dit rapport wordt ook jaarlijks verstuurd naar de International Dark Sky Association (IDA).
Elk jaar worden alle maatregelen die de duisternis positief beïnvloeden op een rij gezet. Alle betrokken organisatie zoals gemeenten, provincies of bedrijven rapporteren dit aan de provincie Groningen. Nieuwe betrokken partijen worden ook genoemd in het rapport. Dit kunnen gemeenten of bedrijven zijn, maar ook dorpen of maatschappelijke organisaties die activiteiten organiseren.
Tenslotte worden alle communicatie uitingen op een rij gezet. Alle bovenstaande aspecten worden in één rapport samengevoegd en verstuurd naar de IDA. Zij bepalen ofde gedane inspanningen voldoen om de status Dark Sky Park te verkrijgen of te behouden.
De grafiek actualiseren we jaarlijks.
Bronnen: Duisternismetingen Lauwersoog 2022 en provincie Groningen, september 2023.
Heb je vragen naar aanleiding van de Staat van Groningen of weet je nog een monitor die in de Staat van Groningen opgenomen zou kunnen worden neem dan contact met ons op via: