Dark Sky Park Lauwersmeer

In Nederland hebben we veel te maken met lichtvervuiling door kunstlicht. Daardoor zijn écht donkere plekken een zeldzaamheid.

Het Nationaal Park Lauwersmeer is na de Boschplaat op Terschelling het tweede gebied in Nederland dat zich Dark Sky Park mag noemen. Dit houdt in dat het Lauwersmeergebied zeer donker is. We willen dit behouden en monitoren de duisternis op deze plek dagelijks.

Indicator Dark Sky Park

Wat zien we?

In bovenstaande grafiek zie je de hoeveelheid gemeten licht na zonsondergang in het Lauwersmeergebied. De jaarlijkse metingen zijn onderverdeeld in drie verschillende percentielen namelijk 10-, 50- en 90 percentiel. Hoe hoger de waardes, hoe donkerder het is. Als referentiekader zijn de natuurlijke waarde (22,0) en de waarde in de Randstad (18,0) aangegeven.

Na een lichte afname van duisternis in 2022 is in 2023 en 2024 weer sprake van een toename van duisternis. De afname in 2022 is hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt door een tijdelijke COA-locatie nabij het Dark Sky Park. Deze locatie werd behoorlijk fel verlicht. Na sluiting van de locatie nam de duisternis weer toe in het gebied. In 2024 is de hoeveelheid licht nog verder afgenomen. Daarmee is 2024 het meest donkere jaar tot nu toe. Een oorzaak daarvoor is niet direct aan te wijzen gezien de relatief kleine verbetering. De komende jaren is de verwachting dat het nog donkerder wordt in het Dark Sky Park. De reden hiervoor is het project Darker Sky dat wordt uitgevoerd om de haven van Lauwersoog donkerder te maken. Ook de openbare verlichting nabij het gebied wordt vervangen met 'Dark Sky vriendelijke' verlichting.

Wat monitoren we?

In het Lauwersmeergebied wordt vanaf de sterrenwacht de aanwezige hoeveelheid licht gemeten. De meetapparatuur legt dit dagelijks vast. Hier zie je de grafiek van de laatste dagelijkse meting. De metingen zijn gefilterd op geschiktheid en uitgedrukt in magnitude per vierkante boogseconde (mag/bs²). Dit is een maat voor de lichtsterkte voor een bepaalde oppervlakte, namelijk luminantie. Een hogere waarde betekent meer duisternis.

De waarden zijn in verschillende percentielen weergegeven:

de 10 percentiel-waarde laat de grenswaarde zien van 10% van de meetresultaten met de laagste waarde
de 50 percentiel-waarde laat de grenswaarde zien van 50% van de meetresultaten met de laagste waarde en
de 90 percentiel-waarde laat de grenswaarde zien van 90% van de meetresultaten met de laagste waarde

Achtergrond

Om het predicaat Dark Sky Park te krijgen, moeten een gebied en de betrokken organisaties aan verschillende eisen voldoen. Allereerst is het nodig dat er een bepaalde mate van duisternis aanwezig is binnen het gebied. Dit wordt gemeten met specifieke apparatuur die inzicht geeft in hoe donker het er is. Jaarlijks wordt aan de hand van de verkregen data een rapportage opgemaakt. De uitkomsten hiervan worden samen met informatie over de getroffen maatregelen die bijdragen aan duisternis, de communicatie inspanningen en de georganiseerde activiteiten binnen het gebied gebundeld tot één rapport. Dit rapport wordt jaarlijks verstuurd naar de International Dark Sky Association (IDA).

De gegevens actualiseren we jaarlijks.

Bron: Duisternismetingen Lauwersoog 2024, januari 2025.